Stofmaskers behoren tot de hoogste categorie 3 waarin PBM’s zitten die je beschermen tegen ernstige gezondheidsrisico’s (onomkeerbare schade of zelfs overlijden). Ze moeten dus echt wel veilig zijn als je ze wil inzetten tegen biologische risico’s zoals het nieuwe coronavirus.
Maar hoe weet je wanneer een stofmasker veilig genoeg is? Welke testen worden uitgevoerd en hoe zien we dit in de praktijk?
In dit artikel leggen we je uit hoe cupmaskers, vouwmaskers of flatfold-maskers mensen beschermen bij het inademen van gecontamineerde lucht.
DIt artikel is niet van toepassing op de zogenaamde chirurgische maskers, ook wel mondmaskers of mondneusmaskers genoemd. Deze maskers zijn immers bedoeld om tijdens medische procedures de patiënt niet te besmetten, maar zijn minder efficiënt voor het filteren van ingeademde lucht. Ze kunnen dus niet gebruikt worden om COVID-19 patiënten te verzorgen.
Versoepeling van de wetgeving
Vanuit Europa is er een tijdelijke versoepeling toegestaan - EU 2020/403 - waarbij ook niet-EU-gecertificeerde producten tijdelijk en onder strikte voorwaarden de markt op mogen komen voor onder meer de zorgsector.
Onder deze strikte voorwaarden valt onder meer dat ze moeten voldoen aan één van de specifiek genoemde certificeringen (Chinese, Amerikaanse, …).
Verschillen in maskers
Europese stofmaskers: FFP2 en FFP3
Wanneer een masker getest wordt volgens de Europese normering EN149, wordt zowel de doorlaatbaarheid van het filtermateriaal getest, als de inwaartse lekkage (inclusief lekken via de randen van het masker).
Meer informatie ivm deze normering en hoe deze getest wordt, vind je terug in dit artikel.
Amerikaanse stofmaskers: N95
De 95 in N95 staat voor filtering van ten minste 95% van de deeltjes met een grootte van 0,3 micron.
Het belangrijkste verschil met het Europees stofmasker is dat N95-maskers niet worden onderworpen aan de inwaartse lektest. Enkel de doorlaatbaarheid van het filtermateriaal wordt bepaald.
De doorlaatbaarheid van deze materialen is bijgevolg minstens even goed als de Europees geteste FFP maskers. De criteria beschrijven wel dat het masker goed moet aansluiten, oa. door een neusklem, maar hoe dit wordt getest, is niet vermeld in 42 CFR 84
Chinese stofmaskers: KN95
Voor KN95 maskers wordt ook een inwaartse lektest uitgevoerd.
Voor de doorlaatbaarheidstest van het filtermateriaal wordt ook een zoutoplossing gebruikt met gemengde deeltjesgroottes, maar de gemiddeld genomen diameter is veel kleiner dan in Europa (0,075 micron).
De doorlaatbaarheid voor de grotere deeltjes (middelgroot en groot) is dus niet bekend.
Maskers met een andere keuring
Voor maskers die gekeurd werden volgens een andere wetgeving (bvb. de Mexicaanse) hebben wij geen of onvoldoende informatie gevonden om hieromtrent een uitspraak te doen.
Hoe worden maskers getest?
Beide testen (filterdoorlaatbaarheid en inwaartse lek) worden uitgevoerd met een mist van een zoutoplossing waarbij aandacht wordt besteed aan de verdeling van de grootte van de deeltjes en de concentratie van de deeltjes in de lucht.
Dat is zo belangrijk omdat deeltjes afhankelijk van hun grootte makkelijker of net moeilijker te vangen zijn. Je mag dit niet zien als het principe van een zeef.
- De kleine deeltjes zijn net gemakkelijker te filteren omdat die dansen en stuiteren in de luchtstroom en bijgevolg ook heel gemakkelijk tegen de filter botsen, ook al is de luchtstroom al afgebogen.
- De grote deeltjes zijn ook relatief makkelijk te filteren omdat die door hun traagheid verder rechtdoor blijven gaan terwijl de luchtstroom al is afgebogen tegen het masker.
- De middelgrote deeltjes zijn het moeilijkste.
In de Europese inwaartse lektest worden ze allemaal gebruikt.
Van de Chinese lektest hebben we geen gegevens.
In de praktijk: face fit testen
In de praktijk wordt vaak een face fit test uitgevoerd. De bedoeling van zo'n test is om van een gecertificeerd masker te bepalen wat voor de drager een geschikt model/maat is.
Hiervoor wordt omgevingslucht gebruikt (wat ook de samenstelling van die lucht is) zonder een bepaalde luchtstroom te creëren.
Het aantal deeltjes (grootte onbekend, aantal onbekend) in de lucht wordt gemeten en vergeleken met het aantal deeltjes dat het masker kan binnendringen.
Zoals deze test bedoeld is, doet het er niet toe wat de deeltjesgrootte verdeling en luchtsnelheid is, omdat die al getest zijn bij certificatie.
Als er tijdens certificatie geen testen zijn gebeurd, kan de face fit test onmogelijk ingezet worden ter vervanging van de certificatie.
Een face fit test is nodig om te verifiëren dat een masker de juiste pasvorm of maat heeft voor een specifiek persoon, maar zal nooit certificatie vervangen.
