Elke dag komen we wel in aanraking met geluid, maar overmatige blootstelling aan lawaai kan ernstige gevolgen hebben voor onze gezondheid. Gehoorverlies is een van de meest voorkomende arbeidsgerelateerde verwondingen.

Om jezelf en je collega’s te beschermen, is een goede geluidsmeting onmisbaar. In dit artikel bespreken we:

• Wat geluid is
• Hoe het gemeten wordt
• Waarom een kwalitatieve geluidsmeting zo belangrijk is
• Waarop je moet letten bij de selectie van gehoorbescherming

Wat is geluid?

Geluid is een trilling van lucht. Geluid zorgt ervoor dat de lucht in onze omgeving gaat bewegen. Die beweging of drukvariatie in de lucht verspreid zich steeds verder.

Voorbeelden van geluidsbronnen zijn trillende stembanden, snaren van een piano of benen van een stemvork. Deze trillingen worden door ons gehoor waargenomen en in decibels (dB) uitgedrukt.

Gevolgen van gehoorschade

Gehoorschade is onomkeerbaar en kan leiden tot tinnitus, gehoorverlies, en problemen met communicatie. Dit kan ook invloed hebben op je lichaam en geest: het kan ook vermoeidheid, stress, slaapstoornissen, concentratieverlies, verhoogde bloeddruk, onttrekking van sociale situaties en zelfs hartproblemen veroorzaken. Daarmee maakt lawaai meer kapot dan je lief is. Dit maakt het des te belangrijker om het gehoor te beschermen tegen lawaai.

Gehoorschade is ongeneesbaar, maar je kan je er wel voor volledig tegen beschermen. In lawaaierige omgevingen is het essentieel om gehoorbescherming 100% van de tijd te dragen.
Het even niet dragen vermindert de werking drastisch en verhoogt het risico op gehoorschade. Wanneer je al gehoorschade hebt opgelopen, is het enorm belangrijk om voor voldoende (geluids)rust te zorgen om erger te voorkomen.

Maar, je moet goed opletten dat je niet te weinig of te veel demping hebt door je gehoorbescherming:

• Te weinig demping
  • Onomkeerbare schade door gehoorverlies
  • Verminderde focus wat zorgt voor een lagere productiviteit
• Overdemping
  • Onvoldoende waarneming van spraak-, omgeving- en waarschuwingsgeluiden wat het risico op ongevallen verhoogd
  • De gehoorbescherming wordt minder gedragen waardoor men niet meer beschermd is

Hoe wordt geluid gemeten?

Verdubbelingsregel voor decibels (dB)

De geluidsdruk verdubbelt bij elke toename van 3 dB(A). Dit betekent dat 83 dB(A) dubbel zo luid is als 80 dB(A). Enkele voorbeelden:

• Twee machines van elk 100 dB(A) produceren samen 103 dB(A)
• Vier machines van 100 dB(A) produceren samen 106 dB(A) (103 + 3 = 106 dB(A))

Het verschil tussen dB(A) en dB(C)

Decibels worden gemeten met verschillende filters, afhankelijk van het type geluid:

• dB(A): De A-weging houdt rekening met de gevoeligheid van het menselijk oor en wordt gebruikt voor alledaagse geluidsmetingen.
• dB(C): De C-weging wordt gebruikt voor het meten van piekgeluidsniveaus engeeft meer gewicht aan de lage tonen.

Toonhoogte in Hertz

De frequentie van geluid, gemeten in Hertz (Hz), bepaalt de toonhoogte: het aantal maal per seconde (frequentie) dat bijvoorbeeld de stembanden trillen. Mensen kunnen frequenties van ongeveer 20 Hz (lage tonen) tot 20.000 Hz (hoge tonen) horen. Onze oren zijn het gevoeligst voor middentonen.

Geluidskaarten lezen

• Frequenties: Op de horizontale as worden frequenties in Hz weergegeven, waarbij lage tonen links en hoge tonen rechts staan.
• Intensiteit: Op de verticale as wordt de geluidsintensiteit in dB weergegeven. Hogere waarden duiden op luider geluid. Hoe groter de waarde, des te groter het volume.

120-140 dB is de gekende “pijngrens” en  de drempel voor onaangename luidheid, al varieert dit van persoon tot persoon.

Geharmoniseerde Europese norm EN 352

Gehoorbeschermers helpen de blootstelling aan schadelijk geluid te verminderen en vallen binnen de hoogste risicocategorie III van de Verordening 2016/425 EU betreffende persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's). Dit omdat gehoorschade een impact heeft op het menselijk welzijn en het onomkeerbaar is.

EN 352 is een groep normen van prestatievereisten en testmethoden voor vele soorten gehoorbeschermers, waaronder passieve en elektronische gehoorbeschermers.

3 dingen die je moet weten over deze norm:

1. De normen uit EN 352 zijn bijgewerkt als onderdeel van een periodiek herzieningsproces en geharmoniseerd na publicatie in het Publicatieblad. Een van de belangrijkste wijzigingen is dat fabrikanten nu worden aangemoedigd om producten te ontwikkelen die geschikt zijn voor werknemers blootgesteld aan lage/matige geluidsniveaus, zonder overmatige bescherming. Daarom is de conformiteitsbeoordeling aangepast: in plaats van minimale octaafbandtestfrequenties (125 Hz tot 8000 Hz), wordt nu voldaan aan minimumwaarden voor hoge (12), gemiddelde (11) en lage (9) frequenties, gebaseerd op het gemiddelde min 1 standaarddeviatie. Ook de SNR-gegevens worden gerapporteerd op basis van dit gemiddelde min 1 standaarddeviatie.
2. De akoestische eigenschappen van gehoorbeschermers worden gemeten en gerapporteerd volgens EN 13819-2. Deze norm ondersteunt de algemene vereisten van de EN 352 normenreeks, die specifieke vereisten voor gehoorbescherming vastlegt. De akoestische prestaties of demping worden getest met als doel de ‘Real Ear Attenuation at Threshold’ (het verschil tussen het geluidsniveau in het oor, met en zonder gehoorbescherming) van een gehoorbeschermer te bepalen en wordt ook wel de REAT-test genoemd.
3. EN 352:2020 Deel 3 specificeert hoe monteerbare gehoorkappen moeten worden getest, en schrijft voor dat alle losse gehoorkappen moeten worden getest en gecertificeerd met de adaptor waarmee ze moeten worden gebruikt.

Meer weten over deze normering en drie bovenstaande punten? Download de infographic van 3M.

Download de infographic

Actie- en grenswaarden

Er zijn actie- en grenswaarden voor geluidsblootstelling op de werkplek om gehoorverlies te voorkomen.

Een eenmalige blootstelling aan een intensief impulsgeluid of langdurige blootstelling aan geluid boven 80 decibel (dB), kan het gehoor beschadigen.
De bovengrens is de maximaal aanvaarde geluidsblootstelling bij een gemiddelde werkdag (8 uur), met uitzondering van de piekwaarden (impulsgeluid dB(C).

• Vanaf 80 dB(A) moet gehoorbescherming beschikbaar zijn en moeten medewerkers worden geïnformeerd en getraind
• Vanaf 85 dB(A) zijn gehoorbeschermers verplicht
• Bij blootstelling boven 87 dB(A) moet de werkgever onmiddellijk actie ondernemen:

Het geluidsniveau mag, na correctie voor het gebruik van gehoorbescherming, nooit hoger zijn dan deze grens. Daarnaast moeten werknemers jaarlijks een medische controle ondergaan wanneer ze werken in geluidsblootstelling hoger dan 87 dB(A), in plaats van om de 3 jaar bij blootstelling boven 85 dB(A) en 5 jaar bij blootstelling boven 80 dB(A).

Hoe kies je de juiste gehoorbescherming?

Je kan niet zeggen dat één gehoorbeschermingsmiddel beter is, enkel op basis van hogere dempingsgegevens. De beste gehoorbescherming is diegene die:

• Je correct beschermt
• Voldoende comfortabel is om een volledige werkdag te dragen
• Het toelaat om contact met de omgeving maximaal te behouden

Stap 1: Het belang van een goede geluidsmeting

Een kwalitatieve geluidsmeting is de basis voor effectieve gehoorbescherming en correcte filterkeuze.

Een goede geluidsmeting bevat minstens:

• Een meting van alle relevante situaties
• Recent informatie ( geluidsmetingen moeten recentelijk zijn uitgevoerd en representatief zijn voor de huidige werkplek en situaties)
• Duidelijkheid over de blootstellingsduur van de medewerkers
• Frequentie-specifieke informatie

Een slechte geluidsmeting kan leiden tot onvoldoende of overmatige demping, wat zowel het gehoor als de veiligheid op de werkplek in gevaar kan brengen.

Stap 2: Verschillende soorten gehoorbescherming

Je hebt verschillende soorten gehoorbescherming. Zo heb je passieve en actieve gehoorbescherming:

Passieve gehoorbescherming dempt het geluid door het materiaal waarvan het is gemaakt. De efficiëntie van de gehoorbescherming hangt af van het geluidsniveau. Passieve gehoorbescherming is efficiënt bij hoge impulsgeluiden, zoals alarmen.

• Oordoppen: In verschillende stijlen, zoals wegwerp, herbruikbaar, push-to-fit en gehoorbescherming aan een beugel. Wegwerp oordoppen zijn handig voor eenmalig gebruik, terwijl herbruikbare oordoppen economischer zijn op de lange termijn, al mag je deze maximum 100 keer gebruiken en zijn deze moeilijk om goed te reinigen . Push-to-fit oordoppen zijn gemakkelijk in te brengen en bieden een goede afdichting, terwijl gebandeerde oordoppen handig zijn omdat ze rond de nek kunnen worden gedragen wanneer ze niet in gebruik zijn.

• Oorkappen: Met verschillende draagopties, zoals een hoofdband, nekband of ophangbare versies. De keuze hangt af van persoonlijke voorkeur en de vereisten van de werkomgeving.
• Gehoorbescherming op maat (otoplastieken): Otoplastieken zijn op maat gemaakte oordopjes die geproduceerd worden op basis van de afdruk van de gehoorgang.

Actieve gehoorbescherming heeft een ingebouwd elektronisch systeem. Dit systeem detecteert een laag geluid via een microfoon en geeft dit versterkt door aan een luidspreker in het apparaat, en vice versa. Dit helpt het geluid te regelen binnen de gehoorbescherming.

• In-ear : Niveau-afhankelijke oordoppen, die geluiden op een veilig niveau laten doorkomen, maar schadelijke geluiden blokkeren wanneer ze een bepaalde drempel overschrijden.
• Over-het-oor: Gehoorbeschermers met tweewegcommunicatie of draadloze communicatieaccessoires, waardoor medewerkers veilig kunnen blijven communiceren terwijl ze worden beschermd tegen schadelijk geluid.

Stap 3:  Bepalen van de juiste bescherming in elke situatie

Bij het kiezen van gehoorbescherming is het belangrijk om rekening te houden met verschillende factoren:

• Demping & bescherming: Kies gehoorbescherming met de juiste demping om te voldoen aan de geluidsniveaus waaraan je wordt blootgesteld. Voldoende gedempt, maar ook niet overbeschermd. Overdemping resulteert in onvoldoende waarneming van spraak-, omgeving- en waarschuwingsgeluiden wat het risico op ongevallen verhoogd. Het kan er ook voor zorgen dat gehoorbescherming minder gedragen wordt waardoor met niet meer beschermd is.
• Gebruik in combinatie met andere PBM's: Zorg ervoor dat de gehoorbescherming compatibel is met andere persoonlijke beschermingsmiddelen die je draagt, en deze samen nog steeds volgens de normeringen gekeurd zijn.
• Pasvormcontrole: Zorg ervoor dat de gehoorbescherming goed past om optimale bescherming te bieden. (verwijzen naar artikel over face fit testen)
• Comfort & ergonomie: Kies gehoorbescherming die comfortabel is om te dragen, want alleen dan zal ze ook echt gedragen worden.
• Situatiebewustzijn & communicatie: Overweeg hoe belangrijk het is om omgevingsgeluiden goed te kunnen horen. Is dat belangrijk, dan kies je best voor actieve gehoorbescherming.

Wist je dat: 40% van de medewerkers gehoorbescherming verkeerd kiezen of gebruiken?*

*Dit blijkt uit het HSE-onderzoeksrapport RR720 'Real world use and performance of hearing protection'.

Download hier de keuzegids

Wens je hierbij geadviseerd te worden door een expert?

Je kan bij Vandeputte terecht voor advies of zelfs voor het uitvoeren van een kwalitatieve geluidsmeting.

Heb je geen recente geluidsmeting?
Dan maken we graag een afspraak om samen met jou de relevante meetpunten te bepalen en specifieke situaties te analyseren.
Vervolgens plannen we de geluidsmeting in.
De verschillende manieren om filters te berekenen worden hierbij gecombineerd:

• SNR (Single Number Rating)
• HML (High Mid Low)
• Frequentiebandanalyse (meest nauwkeurige optie)

Het resultaat hiervan is :

• Gedetailleerd geluidsverslag
• Een overzicht van alle meetresultaten
• Een duidelijke betekenis en interpretatie van de verzamelde gegevens

Wanneer je dit wenst voorzien we ook een filterberekening op maat, waarbij we de juiste filters en gehoorbeschermers bepalen voor elke situatie in jouw bedrijf.
 

Heb je al een recente geluidsmeting?
Dan gebruiken wij deze graag als basis om de huidige productselectie te (her)evalueren of nieuwe producten voor te stellen voor elke situatie.