Antistatisch, isolerend en ESD lijken moeilijke termen, maar hoeft het dat wel te zijn? Helemaal niet! Als je de verschillen kent tussen deze termen zal je betere beslissingen kunnen nemen over de persoonlijke beschermingsmiddelen voor je medewerkers.

Wat houden deze begrippen in, wanneer zijn ze belangrijk en hoe bescherm je je best?

Antistatisch

Deze term geeft aan dat een materiaal niet statisch kan opladen.

Wanneer je je beweegt, ontstaat statische oplading voornamelijk door wrijving tussen kleding en een andere ondergrond. Dit kan jouw lichaam zijn, andere kledingstukken of stoelbekleding.

Je wil dus dat niet dat ladingen kunnen opstapelen. Integendeel, ze moeten zo snel mogelijk kunnen verspreiden. Want het is niet de oplading op zich, maar wel de potentiële ontlading die gevaarlijk is. Denk aan je fleece die je op een winterdag over je hoofd wil uittrekken.

Door deze ontlading ontstaan er vonken, die in explosiegevoelige omgevingen levensgevaarlijk zijn. Het kleinste vonkje zou al een desastreuse ontploffing kunnen veroorzaken in bijvoorbeeld ATEX omgevingen (ATmosphères EXplosibles).

Hoe jezelf beschermen tegen explosiegevaar door statische ontlading?

• Draag antistatische werkkleding die voldoet aan EN 1149-5. Deze kleding zorgt ervoor dat ladingen kunnen wegvloeien. Kledingfabrikanten gebruiken hiervoor een metaal- of koolstofvezel. In gecoate materialen wordt een antistatisch product toegevoegd aan de coatingpasta.
   
• Kies antistatische werkschoenen. Elke werkschoen vanaf categorie S1 (ook S1P, S2 en S3) heeft antistatische eigenschappen.
   
• Draag hoofd- gehoor- en gelaatbescherming in een ATEX variant. De elektronica in deze pbm’s is dan antistatisch.

ESD

ESD heeft twee invullingen, maar eigenlijk wordt altijd naar hetzelfde verwezen.

• Electrostatic Sensitive Device
   
• ElectroStatic Discharge

Net zoals bij antistatisch, is het bij ESD ook de bedoeling dat ladingen zo snel mogelijk kunnen verspreiden om statische ontlading te voorkomen.

Het verschil is dat hier de bescherming van een product of een productieproces centraal staat en niet de bescherming van een persoon. In principe mag je een ESD product dus niet als pbm beschouwen.

In bedrijven waar men bijvoorbeeld werkt met microchips of zeer gevoelige apparatuur kies je best voor ESD producten. De kleinste ontlading zou al een defect kunnen veroorzaken.

Hoe gevoelige producten beschermen tegen ESD?

• Draag kleding die verhindert dat elektrostatische ontlading componenten beschadigt. De antistatische (geleidende) vezels in deze kleding vermijden opstapeling van ladingen. (EN 61340-5-1)
   
• De criteria voor de weerstand van de zool van ESD werkschoenen liggen in hetzelfde gebied als antistatische werkschoenen, maar dan strikter (3.5x10⁷ ohm). Zorg er zeker voor dat je schoenen ESD gekeurd zijn.
   
• Momenteel bestaat er nog geen specifieke norm voor ESD handschoenen. De producten die je vindt op de markt, zijn getest volgens EN 1149-5 of de meest recente norm voor antistatische handschoenen: EN 16350.

Isolerend

Een elektrisch isolerend materiaal is in zekere zin het tegenovergestelde van een antistatisch materiaal. De eigenschappen van het materiaal verhinderen de verspreiding van ladingen, waardoor er geen elektrische stroom via het materiaal kan worden doorgegeven.

Als je aan elektriciteit werkt, wil je het elektrische circuit waaraan je werkt afsluiten. Als dat niet kan, moet je jezelf isoleren. Met andere woorden, je wil een hoge weerstand omdat ladingen altijd de weg van de minste weerstand kiezen.

Een goed voorbeeld is de elektricien die op een rubber matje staat of de rubber zolen van elektrisch isolerende laarzen.

Let wel op: Bij live-line working (hoogspanning onder stroom) geldt een andere methode.

Hoe jezelf beschermen tegen elektrocutie?

• Draag een helm die je beschermt tegen elektrische schokken. De markering 440 V A.C. duidt aan, dat je beschermd bent tegen deze spanning. Sommige veiligheidshelmen beschermen je tegen 1000 volt. Op je helm is dit aangegeven met een dubbele driehoek.
   
• Draag isolerende handschoenen uit dik latex of composiet. De klassen 00 tot 4 uit de norm duiden aan tot welk voltage ze zijn getest.
   
• Isolerende werkschoenen verhinderen dat ladingen door je lichaam naar de aarde kunnen gaan. Niet alleen de weerstand van de zool, maar van de volledige schoen wordt getest. Schoenen van klasse 00 zijn bedoeld voor werken tot 500 V AC of 750 DC. Schoenen van klasse 0 voor werken tot 1000 V AC of 1500 V DC.

Conclusie

Hoewel veel mensen goochelen met deze begrippen, hebben ze veel minder gemeenschappelijk dan je dus zou denken.

Een antistatisch materiaal voorkomt vonken en explosies, ESD is productbescherming en een isolerend materiaal beschermt je tegen elektrische schokken.

Vond je dit artikel interessant? Vergeet niet te delen!